معرفی کامل انواع گیربکس در خودروهای سنگین

گیربکس جعبه‌ای فلزی است که مجموعه‌ای از چرخ دنده‌‌های مختلف را در خود جای داده و به راننده کمک می‌کند تا گشتاور را به حداکثر یا حداقل برساند. هر چرخ دنده دارای اندازه متفاوتی است که دنده اول بزرگترین دنده بوده و بیشترین گشتاور و کمترین سرعت را ایجاد می‌کند. در واقع، این قطعه به عنوان رابطی بین موتور قدرتمند و چرخ‌های عظیم، نقش کلیدی در انتقال نیرو، کنترل سرعت و گشتاور خودروهای سنگین همچون کامیون و کشنده‌های اسکانیا ایفا می‌کند. با تنوع گسترده‌ فعالیت‌های ماشین‌های سنگین، از حمل بارهای سنگین در جاده‌های ناهموار تا عملیات‌های ساختمانی، انتخاب نوع گیربکس مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع مختلف گیربکس‌های مورد استفاده در ماشین‌های سنگین، مزایا، معایب و کاربردهای هر یک یپردازیم.

انواع گیربکس ماشین سنگین

• گیربکس دستی (Manual Transmission): با گیربکس دستی همانطور که از نامش پیداست راننده به صورت دستی دنده‌ها را تعویض می‌کند؛ به این شکل که با فشار دادن کلاچ و جابه‌جا کردن اهرم دنده، ارتباط بین چرخ‌دنده‌های مختلف تغییر کرده و نسبت دنده تنظیم می‌شود. از مزایای این نوع می‌توان به کنترل دقیق‌تر بر روی خودرو، راندمان بالا و هزینه تعمیر و نگهداری پایین‌تر و معایب آن نیاز به مهارت رانندگی بیشتر و خستگی راننده در مسافت‌های طولانی اشاره کرد.
• گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission): در گیربکس اتوماتیک، تعویض دنده به صورت خودکار و توسط یک سیستم هیدرولیکی یا الکترونیکی انجام می‌شود. گیربکس اتوماتیک دارای دو نوع یعنی AMT و DCT است. مدل AMT ترکیبی از گیربکس دستی و اتوماتیک است که کلاچ به صورت خودکار عمل می‌کند. DCT دارای دو کلاچ مستقل است که تعویض دنده را سریع‌تر و نرم‌تر می‌کند. ویژگی‌های این نوع، راحتی رانندگی، تعویض دنده سریع و نرم و مناسب برای رانندگی در ترافیک شهری است؛  معایب آن هزینه اولیه بالاتر، پیچیدگی ساختار و تعمیر و مصرف سوخت کمی بیشتر نسبت به گیربکس دستی است.

• گیربکس CVT (Continuously Variable Transmission): در گیربکس CVT، نسبت دنده به صورت پیوسته تغییر می‌کند و محدود به دنده‌های مشخص نیست. مزایایی که این نوع دارد شتاب‌گیری نرم و یکنواخت و کاهش مصرف سوخت است؛ اما معابی هم مانند دوام کمتر نسبت به سایر انواع گیربکس و احساس مصنوعی در شتاب‌گیری دارد.
• گیربکس هیبریدی: این مدل ترکیبی از موتور احتراقی و موتور الکتریکی است و از گیربکس‌های مختلفی مانند CVT یا DCT استفاده می‌کند. از ویژگی‌های این نوع کاهش مصرف سوخت، کاهش آلودگی هوا و شتاب‌گیری بالا بوده و معایبی همچون هزینه اولیه بسیار بالا و محدودیت دسترسی به ایستگاه‌های شارژ دارد.

عوامل موثر در انتخاب گیربکس خودروهای سنگین

انتخاب نوع گیربکس برای خودروهای سنگین، یک تصمیم بسیار مهم است که بر عملکرد، عمر مفید و هزینه‌های نگهداری خودرو تاثیرگذار است. اما انتخاب مناسب، نیازمند در نظر گرفتن عوامل مختلفی است که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم:

• نوع بار و شرایط کاری: 

وزن بار: برای حمل بارهای سنگین و در شرایط سخت، گیربکس‌هایی با گشتاور بالا و دوام بیشتر مانند گیربکس‌های دستی یا AMT مناسب‌تر هستند.

نوع بار: برای حمل بارهایی که نیاز به شتاب‌گیری سریع دارند، گیربکس‌های اتوماتیک یا CVT گزینه‌های بهتری می‌توانند باشند.

شرایط جاده: برای رانندگی در جاده‌های ناهموار و کوهستانی، گیربکس‌هایی با قابلیت کنترل بهتر و گشتاور بالا مورد نیاز است.

• سبک رانندگی:

رانندگی شهری: برای رانندگی در ترافیک شهری، گیربکس‌های اتوماتیک به دلیل راحتی استفاده و تعویض دنده‌های نرم، انتخاب بهتری هستند.

رانندگی برون شهری: برای رانندگی در جاده‌های طولانی و با سرعت ثابت، گیربکس‌های دستی یا AMT به دلیل راندمان سوخت بهتر، به عنوان گزینه‌ای مناسب‌تر شناخته می‌شوند.

رانندگی حرفه‌ای: رانندگان حرفه‌ای که به کنترل دقیق خودرو نیاز دارند، ممکن است گیربکس دستی را ترجیح دهند.

• بودجه:

هزینه اولیه: گیربکس‌های اتوماتیک و هیبریدی معمولاً هزینه اولیه بالاتری نسبت به گیربکس‌های دستی دارند.

هزینه نگهداری: هزینه نگهداری گیربکس‌های اتوماتیک به دلیل پیچیدگی ساختار، معمولاً بیشتر است.

• مصرف سوخت:

گیربکس دستی: معمولاً راندمان سوخت بالاتری نسبت به گیربکس‌های اتوماتیک دارد.

گیربکس CVT: به دلیل تغییر پیوسته نسبت دنده، می‌تواند مصرف سوخت را کاهش دهد.

گیربکس هیبریدی: با ترکیب موتور احتراقی و الکتریکی، مصرف سوخت را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

• شرایط آب و هوایی:

آب و هوای سرد: در مناطق سردسیر، گیربکس‌های اتوماتیک عملکرد بهتری دارند.

آب و هوای گرم: در مناطق گرمسیر، سیستم خنک‌کاری گیربکس باید کارایی بالایی داشته باشد.

• مشخصات فنی خودرو:

قدرت موتور: گیربکس باید با قدرت موتور هماهنگ باشد.

گشتاور موتور: برای انتقال گشتاور بالا، گیربکس باید استحکام کافی داشته باشد.

• تجهیزات جانبی:

کروز کنترل: برای استفاده از کروز کنترل، گیربکس اتوماتیک یا AMT مناسب‌تر است.

سیستم‌های کمک راننده: برخی از سیستم‌های کمک راننده با انواع خاصی از گیربکس‌ها سازگارتر هستند.

کلام آخر

رانندگان کامیون و کشنده‌های اسکانیا در صورت هرگونه مشکل و خرابی، جهت تعمیر و همچنین سرویس‌های دوره‌ای کشنده‌های خود به شرکت تیتان دیزل تنها نمایندگی رسمی کامیون و کشنده‌های اسکانیا در ایران مراجعه کنند.

تیتان دیزل تنها نمایندگی رسمی کامیون و کشنده‌های اسکانیا در ایران