سردکن روغن به طور خلاصه یک قطعه کوچک است که وظیفه خنک کردن روغن موتور یا گیربکس را در خودروهای سنگین همچون کامیون و کشنده‌های اسکانیا بر عهده دارد. از آنجایی که روغن موتور، علاوه بر روانکاری قطعات متحرک موتور، نقش مهمی در خنک کردن موتور دارد، اما در شرایط کاری سنگین، دمای روغن ممکن است به شدت افزایش یابد. این افزایش دما، باعث کاهش ویسکوزیته روغن و در نتیجه کاهش کارایی آن شده و همچنین می تواند به قطعات موتور آسیب برساند. خنک کننده روغن با عبور دادن روغن داغ از درون لوله های خود و تماس آن با سطح خنک، دمای روغن را کاهش داده که این کار باعث می شود روغن همیشه در دمای بهینه کار کند و عملکرد موتور هم بهینه شود.
در پاسخ به این سوال که چرا خنک کننده روغن مهم است باید گفت که عملکرد صحیح این قطعه مزایایی از جمله افزایش عمر موتور، کاهش مصرف سوخت، افزایش قدرت و کاهش و لرزش موتور را به همراه دارد. در واقع، با حفظ دمای مناسب روغن، از آسیب دیدن قطعات موتور جلوگیری شده و عمر مفید موتور افزایش می‌یابد. علاوه بر این، روغن خنک ویسکوزیته مناسب‌تری دارد و باعث کاهش اصطکاک داخلی موتور می‌شود که در نتیجه کاهش مصرف سوخت را به همراه دارد. روغن خنک، روانکاری بهتری را هم فراهم می‌کند که باعث افزایش قدرت و گشتاور موتور می‌شود و همچنین باعث کاهش اصطکاک و لرزش قطعات موتور شده که در نتیجه کاهش صدای موتور را به همراه دارد. در ادامه به رایج‌ترین مشکلات روغن سرد کن و راه‌های پیشگیری از آن، علائم خرابی و زمان تعویض و تاثیر آن بر عملکرد توربوشارژ می‌پردازیم.
رایج‌ترین مشکلات روغن سرد کن + راه‌های پیشگیری
نشتی روغن: یکی از مشکلات رایج در سیستم روغن سردکن، نشتی روغن است؛ این نشتی می‌تواند از اتصالات، لوله‌ها یا خود روغن سردکن ناشی شود. نشتی روغن نه تنها باعث کاهش سطح روغن و آسیب به موتور می‌شود، بلکه می‌تواند آلودگی محیط زیست را به دنبال داشته باشد.
گرفتگی مجاری روغن: با گذشت زمان و استفاده از روغن موتور با کیفیت پایین، ممکن است مجاری روغن سردکن دچار گرفتگی شوند. این گرفتگی باعث کاهش جریان روغن و افزایش دمای آن می‌شود.
خرابی پمپ روغن: پمپ روغن، وظیفه پمپاژ روغن به سمت روغن سردکن را بر عهده دارد و خرابی آن می‌تواند باعث کاهش فشار روغن و در نتیجه آسیب دیدن موتور شود.
خرابی ترموستات روغن: ترموستات روغن، وظیفه کنترل دمای روغن را بر عهده دارد و خرابی آن می‌تواند خنک نشدن کافی یا بیشتر از حد کافی روغن را به همراه داشته باشد.
خوردگی و زنگ‌زدگی: با گذشت زمان و قرار گرفتن در معرض رطوبت و مواد شیمیایی، ممکن است قسمت‌های فلزی روغن سردکن دچار خوردگی و زنگ‌زدگی شوند. این امر می‌تواند باعث کاهش کارایی سیستم و در نهایت خرابی آن شود.
راه‌های پیشگیری:
- تعویض به موقع روغن و فیلتر روغن: استفاده از روغن موتور با کیفیت و تعویض به موقع آن، از گرفتگی مجاری روغن سردکن تا حد زیادی جلوگیری می‌کند.
- بازرسی منظم سیستم: به صورت دوره‌ای، سیستم روغن سردکن باید از نظر نشتی، خوردگی و سایر مشکلات بررسی شود.
- تمیز نگه داشتن رادیاتور: رادیاتور خودرو باید از گرد و غبار و آلودگی تمیز شود تا عملکرد خنک کنندگی آن کاهش پیدا نکند.
- استفاده از قطعات با کیفیت: در صورت نیاز به تعویض قطعات سیستم روغن سردکن، از قطعات اصلی یا با کیفیت بالا استفاده کنید.
علائم خرابی و زمان تعویض خنک کننده روغن
علائم خرابی روغن سردکن: یکی از مهم‌ترین علائم خرابی سردکن روغن افزایش دمای غیر عادی موتور است. اگر راننده متوجه شود که موتور خودرو به سرعت گرم می‌شود و دمای آن بیش از حد معمول است، ممکن است مشکل از روغن سردکن باشد. همچنین، کاهش فشار روغن، نشت روغن از قسمت‌های مختلف سیستم خنک‌کننده، کاهش قدرت موتور و افزایش مصرف سوخت نیز از دیگر نشانه‌های خرابی این قطعه هستند.
زمان تعویض روغن سردکن: زمان تعویض سردکن روغن معمولاً در دفترچه راهنمای خودرو مشخص شده است. اما به طور کلی، بهتر است هر 50 تا 60 هزار کیلومتر یا هر دو سال یکبار، روغن سردکن و فیلتر آن تعویض شود. با این حال، عوامل مختلفی مانند شرایط آب و هوایی، نوع رانندگی و کیفیت روغن موتور می‌توانند بر این زمان تأثیر بگذارند. اگر خودرو در شرایط سخت کاری قرار داشته باشد یا به طور مداوم با بار کامل حرکت می‌کند، بهتر است این قطعه زودتر تعویض شود. همچنین، اگر راننده متوجه هر یک از علائم خرابی روغن سردکن شد، باید هرچه سریع‌تر به یک مکانیک متخصص مراجعه کند.
اهمیت خنک کننده روغن بر عملکرد توربوشارژ
سردکن روغن به عنوان یک جزء حیاتی در سیستم خنک‌کننده موتور، نقش بسیار مهمی در حفظ عملکرد بهینه توربوشارژ دارد. با کاهش دمای روغن و کاهش اصطکاک، این قطعه به افزایش طول عمر، بهبود عملکرد و کاهش مصرف سوخت توربوشارژ کمک می‌کند. بنابراین، برای حفظ عملکرد بهینه خودرو و افزایش طول عمر توربوشارژ، بسیار مهم است که به طور مرتب از روغن سردکن و سیستم خنک‌کننده خودرو مراقبت شود. اهمیت خنک کننده روغن برای توربوشارژ دلایل زیادی دارد؛ برای مثال، روغن سردکن با کاهش ویسکوزیته روغن، اصطکاک بین قطعات متحرک توربوشارژ را کاهش می‌دهد و این امر باعث کاهش سایش و افزایش طول عمر توربوشارژ می‌شود. به علاوه، دمای بالای روغن می‌تواند به بلبرینگ‌ها و آب‌بندی‌های توربوشارژ آسیب برساند که این سیستم با کاهش دمای روغن، از آسیب دیدن این قطعات جلوگیری می‌کند.
روغن سردکن با کاهش اصطکاک و حفظ دمای مناسب، به بهبود پاسخگویی توربوشارژ کمک می‌کند. همچنین، کاهش دمای روغن، از تشکیل رسوبات کربنی در توربوشارژر جلوگیری می‌کند؛ چرا که این رسوبات می‌توانند عملکرد توربوشارژ را مختل کرده و باعث کاهش قدرت موتور شوند. علاوه بر این، عدم وجود یا عملکرد نادرست روغن سردکن می‌تواند مشکلاتی را مانند افزایش دمای توربوشارژ، کاهش عمر توربوشارژ، کاهش قدرت موتور و ایجاد صدای غیرعادی را به همراه داشته باشد.
چه خودروهایی به سرد کن روغن نیاز دارند؟
به طور کلی، خودروهایی که در شرایط کاری سخت و سنگین قرار دارند یا موتور آن‌ها تحت فشار زیادی قرار می‌گیرد به روغن سردکن نیاز دارند. اما خودروهای سواری معمولی که در شرایط عادی استفاده می‌شوند، به این دلیل که موتور این خودروها تحت فشار زیادی قرار نمی‌گیرد معمولاً به این قطعه نیاز ندارند. در ادامه به خودروهایی که در این دسته قرار می‌گیرند می‌پردازیم.
- کامیون‌ها و اتوبوس‌ها: این وسایل نقلیه به دلیل بارگذاری زیاد و کارکرد طولانی مدت، بیشتر از سایر خودروها به روغن سردکن نیاز دارند.
- خودروهای سنگین: خودروهای سنگین مانند تریلرها و کشنده‌ها به دلیل وزن زیاد و شرایط کاری سخت، به خنک کننده روغن مجهز هستند.
- خودروهای مسابقه‌ای و اسپرت: این خودروها به دلیل عملکرد بالا و دمای کاری بسیار زیاد موتور، به سیستم خنک‌کننده قوی‌تری از جمله سرد کن روغن نیاز دارند.
- خودروهای سواری با موتورهای پر حجم: خودروهای سواری با موتورهای پر حجم همچنین ممکن است به روغن سردکن نیاز داشته باشند، به خصوص اگر در شرایط آب و هوایی گرم یا در ترافیک سنگین استفاده شوند.
- خودروهایی که به طور مداوم با بار کامل حرکت می‌کنند: خودروهایی که به طور مداوم با بار کامل حرکت می‌کنند، مانند خودروهای حمل بار، به روغن سردکن نیاز دارند تا از افزایش بیش از حد دمای روغن جلوگیری شود.
کلام آخر
همانطور که گفتیم، روغن سردکن یکی از اجزای حیاتی سیستم خنک‌کننده خودروهای سنگین است که نقش بسزایی در افزایش عمر موتور و بهبود عملکرد آن دارد. با توجه به اهمیت این قطعه، توصیه می‌شود به صورت دوره‌ای از آن مراقبت شده و در صورت نیاز نسبت به تعویض آن رانندگان اقدام کنند. با نگهداری مناسب از خنک کننده روغن، رانندگان می‌توانند از هزینه‌های سنگین تعمیرات موتور در آینده جلوگیری کرده و از رانندگی با خودرویی ایمن اطمینان داشته باشند.
تیتان دیزل تنها نمایندگی رسمی کامیون و کشنده‌های اسکانیا در ایران