اینترکولر در خودروهای سنگین کاربرد مهمی داشته و می‌توان گفت یکی از عوامل مهم قدرت نهفته موتور کامیون‌ها است که با چنین قدرتی به حرکت در آمده و بارهای سنگین را به راحتی جا به جا می‌کنند. این قطعه، مانند یک کولر کوچک در دل موتور، هوای فشرده شده از توربوشارژ به ورودی موتور را کاهش داده که این کاهش دما باعث افزایش چگالی هوا و در نتیجه افزایش مقدار اکسیژنی می‌شود که به سیلندرها وارد می‌شود. در واقع، افزایش اکسیژن به معنای احتراق کامل‌تر و تولید نیروی بیشتر است که به زبان ساده‌تر، این قطعه باعث می‌شود موتور کامیون قوی‌تر، کارآمدتر و با دوام بیشتری کار کند. در این مطلب قصد داریم به بررسی دقیق‌تر نقش اینترکولر در موتورهای دیزلی بپردازیم و کاربرد و اهمیت آن در خودروهای سنگین را مورد بررسی قرار دهیم.
کاربرد و نحوه عملکرد اینترکولر در خودروهای سنگین
اینترکولر یکی از اجزای مهم سیستم خنک کننده در موتورهای دیزلی به ویژه خودروهای سنگینی همچون کامیون و کشنده‌های اسکانیا است. وظیفه اصلی این قطعه، کاهش دمای هوای فشرده‌ای است که توسط توربوشارژر به داخل سیلندرها هدایت می‌شود. کاهش دما هم به دلایل متعددی از جمله افزایش چگالی هوا، بهبود احتراق، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی مهم است. با کاهش دما، چگالی هوای ورودی به سیلندر افزایش پیدا می‌کند که این به معنای ورود مولکول‌های اکسیژن بیشتری به داخل سیلندر است. همچنین، افزایش اکسیژن منجر به احتراق کامل‌تر و بهتر سوخت و در نتیجه افزایش قدرت موتور می‌شود. به علاوه، با بهبود راندمان احتراق، مصرف سوخت کاهش یافته و احتراق کامل‌تر هم به معنای کاهش آلاینده‌های مضر خروجی از اگزوز است.
نحوه عملکرد اینترکولر در سه مرحله فشرده شدن هوا، خنک شدن هوا و ورود هوای خنک به سیلندر خلاصه می‌شود. به این صورت که هوای ورودی به موتور توسط توربوشارژر فشرده شده و در این فرایند، دمای هوا به شدت افزایش می‌یابد. سپس، هوای فشرده و داغ وارد اینترکولر می‌شود؛ در اینترکولر، هوا از میان لوله‌ها یا پره‌های خنک کننده عبور کرده و گرمای خود را از دست می‌دهد. در نهایت، هوای خنک و متراکم شده از اینترکولر خارج شده و وارد سیلندرها می‌شود.
اهمیت و مزایای اینترکولر + انواع آن
وجود این قطعه در خودروهای سنگین مزایای زیادی دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش قدرت موتور، کاهش مصرف سوخت، کاهش آلایندگی، افزایش طول عمر موتور، بهبود عملکرد موتور در شرایط سخت آب و هوایی اشاره کرد. به طور کلی، در کامیون و کشنده‌ها به دلیل وزن زیاد بار و نیاز به گشتاور بالا، استفاده از اینترکولر اهمیت زیادی دارد و به موتورهای دیزلی این خودروها کمک می‌کند تا در شرایط کاری سخت، عملکردی بهینه داشته باشند.
انواع اینترکولر:
- اینترکولر هوا به هوا: رایج‌ترین نوع اینترکولر است که از هوای محیط برای خنک کردن هوای فشرده استفاده می‌کند.
- اینترکولر هوا به آب: در این نوع اینترکولر، هوای فشرده توسط آب خنک می‌شود؛ این نوع معمولاً در خودروهای مسابقه‌ای و خودروهایی که نیاز به خنک‌کنندگی بسیار بالایی دارند، استفاده می‌شود.
مشکلات رایج اینترکولر و راه‌های رفع آن
اینترکولر، به عنوان یک قطعه حیاتی می‌تواند دچار مشکلاتی شود که عملکرد موتور را تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه به چند مشکل رایج اینترکولر می‌پردازیم.
- نشتی هوا: یکی از رایج‌ترین مشکلات اینترکولر، نشتی هوا است؛ این نشتی می‌تواند در اتصالات، لوله‌ها یا خود بدنه اینترکولر رخ دهد. نشتی هوا باعث کاهش فشار هوای ورودی به موتور و کاهش قدرت و بازدهی آن می‌شود.
- مسدود شدن لوله‌ها و پره‌ها: با گذشت زمان، لوله‌ها و پره‌های داخلی اینترکولر ممکن است به دلیل تجمع گرد و غبار، روغن یا سایر ذرات مسدود شوند. این مسدود شدن کاهش جریان هوا و افزایش دمای هوای ورودی به موتور را به همراه دارد.
- خوردگی: در محیط‌های با رطوبت بالا یا در معرض مواد شیمیایی، اینترکولر ممکن است دچار خوردگی شود که این خوردگی باعث کاهش استحکام و ایجاد نشتی در اینترکولر می‌شود.
- شکستگی: در اثر ضربه یا فشار بیش از حد، اینترکولر ممکن است بشکند و شکستگی اینتر کولر باعث نشت هوای فشرده و کاهش شدید عملکرد موتور شود.
برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی، باید به طور مرتب اینترکولر بررسی شود؛ نشتی هوا، خوردگی و مسدود شدن لوله‌ها همچنین بررسی شده و در صورت نیاز، نسبت به رفع آن‌ها اقدام شود. برای تمیز کردن اینترکولر، می‌توان از هوای فشرده یا محلول‌های شوینده مخصوص استفاده کرد. اما باید دقت شود که به پره‌های داخلی اینترکولر آسیب نرسد. علاوه بر این، در صورتی که اینترکولر به شدت آسیب دیده یا نشتی‌های متعدد داشته باشد، باید به طور کامل تعویض شود.
علائم خرابی اینتر کولر + نکاتی در مورد نگهداری و تعمیر
از بارزترین علائم خرابی اینتر کولر کاهش قدرت موتور، افزایش مصرف سوخت، دود سیاه از اگزوز و شنیدن صدای غیر عادی است. در واقع، با کاهش بازدهی موتور، مصرف سوخت افزایش پیدا کرده و در برخی موارد، خرابی اینتر کولر باعث افزایش دوده در اگزوز می‌شود. همچنین در صورت وجود نشتی در اینترکولر، ممکن است صداهای غیر طبیعی از موتور شنیده شود. در صورت مشاهده هر یک از علائم خرابی اینترکولر، بهتر است در اسرع وقت به یک مکانیک متخصص مراجعه شده تا مشکل را تشخیص و رفع کند. اما مهم‌تر از هرچیز و پیش از تمام این‌ها، نگهداری صحیح از اینترکولر است که نقش مهمی در افزایش طول عمر و کارایی آن دارد. با انجام یکسری اقدامات پیشگیرانه و بازرسی‌های دوره‌ای، می‌توان از بروز مشکلات این چنینی تا حد زیادی جلوگیری کرد. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین عوامل نگهداری صحیح از اینترکولر می‌پردازیم.
- بررسی منظم: باید به طور مرتب اینترکولر از وجود هرگونه نشتی، خوردگی یا آسیب فیزیکی بررسی شود. همچنین راننده باید لوله‌ها و پره‌های داخلی را از نظر گرفتگی با گرد و غبار، روغن یا سایر ذرات بررسی و اتصالات را جهت جلوگیری از ایجاد نشتی محکم کند.
- تمیز کردن: جهت جلوگیری از گرفتگی و مسدود شدن لوله‌ها و پره‌ها، اینترکولر باید به طور منظم تمیز شده و برای تمیز کردن خارجی باید از آب با فشار کم استفاده شده و همچنین برای جلوگیری از آسیب به پره‌ها از پاشیدن آب با فشار بالا خودداری شود.
- تعمیر اینترکولر: در صورتی که اینترکولر دچار آسیب جدی شود، ممکن است نیاز به تعمیر یا تعویض داشته باشد. تعمیرات رایج اینترکولر هم شامل تعمیر نشتی‌ها، تمیز کردن داخلی، تعویض قطعات آسیب دیده و تعویض کامل اینترکولر است.
کلام آخر
همانطور که در این مطلب کاربرد و اهمیت اینترکولر در خودروهای سنگین را توضیح دادیم، با انجام اقدامات پیشگیرانه و نگهداری صحیح از این قطعه هم، رانندگان می‌توانند از عملکرد بهینه موتور اطمینان داشته و از هزینه‌های تعمیرات سنگین جلوگیری کنند. در این بین، استفاده از قطعات اصلی و باکیفیت، مراجعه به نمایندگی‌های معتبر و رعایت نکات ایمنی بسیار حائز اهمیت است. تعمیر اینترکولر نیاز به تخصص و تجربه دارد؛ بنابراین، باید بررسی و تعمیر آن به یک نمایندگی معتبر و مکانیک متخصص سپرده شود.
تیتان دیزل تنها نمایندگی رسمی کامیون و کشنده‌های اسکانیا در ایران